بهداشت دندان و دهان بسیار مهم است. به همین دلیل می خواهیم بصورت تخصصی در مورد بهداشت دندان و دهان صحبت کنیم. جهت سلامتی، بهداشت دندان و دهان را جدی بگیرید. در ایتدا شما را با مفهوم بهداشت آشنا می کنیم. سپس در مورد پوسیدگی های دندان و علل و نقاطی که پوسیدگی رخ می دهد صحبت می کنیم. و همچنین نقش تنفس دهانی در پوسیدگی و بهداشت دندان ها و بیماری های لثه بحث می کنیم.
تعریف بهداشت :
بهداشت خوب یعنی مراقبت کامل از دندان و دهان از طریق استفاده از مسواک و درست مسواک زدن و خمیر دندان مناسب و همچنین نخ دندان و گاهی دهانشویه .
سه نقطه پوسیدگی دندان :
اگر پوسیدگی ها را ازنظر محل پوسیدگی بررسی کنیم می توانیم عنوان کنیم که پوسیدگی در سه نقطه به ترتیب زیر ایجاد می شود :
۱ – سطح جونده در آسیاهای بزرگ و کوچک که روی این سطوح جونده شیارهای باریک ولی عمیقی وجود دارد که به علت عدم ورود موهای مسواک به داخل آنها محیط مناسبی برای زندگی میکروبها فراهم می شود . لذا دندانها در این نواحی خیلی زود دچار پوسیدگی و خرابی می گردد که این امر در مورد اولین آسیای بزرگ که در حدود شش سالگی می روید اهمیت بیشتری دارد .
۲ – دومین محل لای دندانها یا به عبارت دیگر اطراف ناحیه تماس بین دندانها می باشد ، این ناحیه نیز به علت آنکه به وسیله مسواک قابل تمیز کردن نیست از نواحی مستعد پوسیدگی بشمار می آید که معمولا از سنین ۲۰ سالگی به بعد در این نواحی پوسیدگی دیده می شود ، برای تمیز کردن این نواحی لازم ا ست از نخ دندان استفاده کنیم .
۳ – سومین محل ناحیه اتصال لثه با دندان است که این نواحی بیشتر در اثر مسواک زدن غلط بسیار حساس شده و گاهی حتی در اثر زیادی حساسیت مجبور به ترمیم دندان در این نواحی می شویم . در مورد بهداشت و نحوه مسواک زدن و نوع مسواک و نخ دندان در قسمت پیشگیری بیشتر صحبت می کنیم . اما آنچه که باید متذکر شویم استفاده از دهانشویه می باشد بارها شنیده ایم که بسیاری از مردم به جای مسواک زدن از آب نمک رقیق شده استفاده نموده آنرا غرغره می نمایند .
استفاده از آب و نمک یا دهانشویه ها در کل مفید میباشند اما اگر این کار مرتب ادامه یابد نه تنها مفید نخواهد بود بلکه مضر هم می باشد ، زیرا در دهان باکتریهای مفیدی وجود دارد که با این کار باعث از بین بردن این باکتریهای مفید می شویم و در نتیجه دهان مواجه با بیماریهای قارچی می شود ویا زمینه رشد باکتریهای مضر فراهم می شود پس استفاده از دهانشویه ها باید در موارد
خاص انجام گیرد یا اگر چنانچه عادت به استفاده از آب ونمک دارید هفته أی یک بار این کار انجام شود .
تنفس دهانی :
مسئله أی که شاید بسیاری از خانواده ها به آن توجه نمی کنند ولی بسیار با اهمیت است زیرا اگر شخصی دچار تنفس دهانی باشد و نتواند از بینی نفس بکشد سریعتر دچار پوسیدگی می شود و علاوه بر آن مشکلات ارتودنسی شدیدی نیز عارض می شود .
به تمام خانواده ها توصیه می شود که حتما به وضعیت تنفس دهانی بچه ها توجه کنند اگر بچه هایشان نمی توانند براحتی از بینی نفس بکشند یا شبها خرو پف می کنند ، این مسئله را با یک متخصص گوش و حلق و بینی در میان بگذارند زیرا بطوره ثانویه دچار پوسیدگی و از آن مهمتر مشکلات ارتودنسی می شوند .
خشکی دهان : قبلا ذکر شد که سومین محل پوسیدگی در ناحیه لثه أی می باشد در حقیقت عامل اصلی پوسیدگی این ناحیه خشکی دهان می باشند . خشکی دهان ممکن است در اثر تنفس دهانی استفاده از داروهائیکه بطور ثانویه باعث خشکی دهان می شوند .
مثل بعضی از داروهای گوارشی یا قلبی یا عصبی ، یا کسانی که دارای بزاق کم می باشند و یا افراد عصبی و پر استرس دهان خشکی دارند واین خشکی دهان یکی از عوامل اصلی پوسیدگی در ناحیه لثه أی می باشد .
بیماریهای لثه ای :
افرادی که دارای لثه های بیماری می باشند ( که البته علت ایجاد بیماریهای لثه أی خود بحث جداگانه أی دارد ) مستعد پوسیدگی می باشد چون گاهی تحلیل لثه و تحلیل استخوان باعث می شود ریشه دندان از زیر لثه پیدا شود وچون ریشه دندان فاقد مینا می باشد به همین دلیل دچار پوسیدگی بیشتر می شود و علاوه بر آن بیماری های لثه أی باعث تخریب استخوان و در نهایت منجر به از دست رفتن دندان می شود .
داروها : همانطور که ذکرشد بعضی از داروها باعث خشکی دهان می شوند که بطور ثانویه باعث خشکی و سپس پوسیدگی دهان می شوند بعضی از داروها نیز باعث ایجاد بیماریهای لثه أی می شوند که آن هم بطور ثانویه باعث پوسیدگی می شوند .
بیماریها : بیماریها بطور مستقیم نقشی در ایجاد پوسیدگی ندارند اما بطور ثانویه در اثر استفاده از دارو یا بدون دارو مثلا در بیماری عصبی و… باعث می شوند دندانها استعداد بیشتری نسبت به پوسیدگی داشته باشند .
عوامل جلوگیری کننده از پوسیدگی :
گفتیم که عامل اصلی پوسیدگی پلاک دندانی می باشد پس در حقیقت باید چند کار را انجام دهیم تا پوسیدگی دیر ترعارض بیاید .
۱ – مقاوم سازی دندان
۲ – کاهش ایجاد زمینه مناسب برای پلاک دندانی
۳ – از بین بردن پلاک دندانی
۴ – معاینات مرتب و مکرر .
وظایف مهم دندانها:
نقش اساسی در جویدن و تغذیه
حفظ زیبایی چهره و لبخند ، تلفظ صحیح کلمات و کمک به سلامت روحی و روانی
عوامل ایجاد کننده پوسیدگی دندان
عدم رعایت بهداشت دندان و دهان و عدم استفاده از مسواک و نخ مناسب که این امر منجر به تشکیل لایه میکروبی روی دندان ها می شود ۲ الی ۵ دقیقه بعد از خوردن غذا اسیدهای مخرب ناشی از فعالیت میکروبها موجود در لایه میکروبی تولید شده و به مدت ۲۰ دقیقه الی یک ساعت در دهان باقی می ماند اسید تولید شده مینای دندان را تخریب می کند و منجر به شروع پوسیدگی می شود.
مصرف نامناسب و زیاد مواد قندی و استفاده از مواد قندی چسبنده مانند شکلاتها ، تافی ها ، آدامسها و … به دلیل اینکه مدت زمان بیشتری در دهان می مانند می توانند باعث بروز پوسیدگی دندان شوند.
عدم رعایت بهداشت دندان و دهان منجر به بروز پوسیدگی و خرابی در دندانها شده و باعث از دست دادن دندانها می شود برای پیشگیری از پوسیدگی دندان رعایت نکات بهداشتی زیر ضروری است.
نکات بهداشتی مراقبت از دندان ها
بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید
حداقل روزی یکبار از نخ دندان استفاده کنید.
در صورت استفاده از مواد قندی سعی کنید این مواد را همراه با وعده های اصلی غذایی مصرف کنید.
مصرف شیر و لبنیات و مواد غذایی حاوی فلوراید مانند ماهی
استفاده از میوه و سبزیجات تازه در بین وعده های غذایی مانند هویج ،کاهو و سیب
استفاده از دهان شویه سدیم فلوراید یا ژل یا خمیر دندان حاوی فلوراید
اگر چیزی روی سطح دندان را پوشانده است آن را پاک کنید. اگر مشکلی در دندان یا دهان خود ملاحظه کرده اید به دندانپزشک مراجعه کنید.
اگر در دهان خود زخم، قرمزی، خونریزی از لثه، یا پایین کشیده شدن و یا دور شدن لثه از دندان، یا زخم عفونی و زخم ناشی از دندان مصنوعی ملاحظه کردهاید به دندانپزشک مراجعه کنید.
دندان و دهان خود را تمیز نگه دارید و هر شش ماه یک بار به دندانپزشکی مراجعه کنید.
سیگار نکشید چون سیگار برای سلامت دندان و دهان بسیار مضر است .
در صورتی که فرصت مسواک زدن بلافاصله پس صرف غذا ندارید حتما دهان خود را با آب بشورید این کار باعث رقیق شدن اسید های تشکیل شده در دهان می شود.
نکاتی درباره بهداشت دندان مصنوعی
دندان های مصنوعی نیز مانند دندان های طبیعی، نیازمند مسواک زدن و مراقبت هستند. اگر دندان مصنوعی تمیز نشود، ممکن است باعث ایجاد عفونت های مختلف، مانند «برفک دهان» شود.
برای شستن آن دسته از دندان های مصنوعی که می توان آنها را ازدهان خارج کرد باید به نکات زیر توجه کرد:
دندان های مصنوعی را حداقل یک بار در روز باید از دهان خارج کرده و با مسواک نرم شسته شود
خمیر دندان برای شستن دندان های مصنوعی مناسب نیست. برای شستن دندان های مصنوعی
باید از مایع ظرفشویی استفاده کرده و سپس آن را به خوبی با آب شست.
بعد از خارج کردن دندان مصنوعی از دهان، لثه ها و زبان را باید با یک مسواک نرم شسته و سپس لثه ها را با انگشت ماساژ داد
به هنگام شب باید دندان های مصنوعی را از دهان خارج کرده و در یک ظرف آب یا آب نمک تمیز قرار داده شود اگر دندان های مصنوعی در هوا خشک شوند یا در آب خیلی داغ قرار داده شوند، خراب خواهند شد.
نکاتی در باره جرم دندان
یکسری از تغییر رنگها بر روی دندان وجود دارد که در واقع جرم دندان نیستند بلکه پوسیدگی هائی هستند که معمولا به صورت سیاه رنگ بر روی دندان مشاهده میشود و در حالت های پیشرفته به صورت حفره در می آیند و در نهایت با پیشرفت پوسیدگی دندان درد شروع دندان شروع می شود . یک راه تشخیص قطعی این تغییر رنگها این است که در پوسیدگی ها بر روی دندان حفره ایجاد میشود بر خلاف جرم که معمولا بر روی دندان می نشیند و حجم اضافی را اشغال میکند در واقع جرمها رسوباتی هستند که بر روی دندان می نشیند که این جرم ها بخوبی با جرم گیری پاک میشود و همین جرم ها هستند که لثه را تخریب کرده و در نهایت باعث شل شدن دندانها میشود بدون اینکه خود دندان مشکلی داشته باشد.که در این موارد جهت جرم گیری باید به دندان پزشک مراجه کرد.
نکته : به زنان زنانی که قصدبارداری دارند توصیه می شود قبل از بارداری به دندان پزشک مراجعه نمایند تا در صورت داشتن مشکل دندانی برطرف شود و ضمن بارداری مشکلی نداشته باشند.
باور های غلط در بهداشت دندان و دهان
بعضی از خانم ها فکر می کنند که اگر دندان بکشند بچه شان می افتد . به طوری که بعضی از زنان که به صورت نا خواسته حامله میشوند بزرگتر ها به آنها توصیه می کنند برای سقط جنین چند دندان خود را بکشند برخی هم فکر می کنند کشیدن دندان و یا خدمات دندانپزشکی برای فرزندشان مضر میباشد
حقیقیت : این افکار اشتباه بوده خدمات دندان پزشکی بر سقط جنین تاثیر نداشته و روی جنین هم تاثیر ندارد.
